Nguyễn Khuyến
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.

Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau.
Kính yêu từ trước đến sau:
Trong khi gặp gỡ, khác đâu duyên trời.


Cũng có lúc chơi nơi dặm khách;
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo.
Có khi từng gác cheo leo,
Khúc vui con hát lựa chiều cầm xoang.


Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp:
Chén quỳnh tương (1) ăm ắp bầu xuân.
Có khi bàn soạn câu văn,
Biết bao đông bích điển phần (2) trước sau.


Buổi dương cửu (3) cùng nhau hoạn nạn,
Miếng đẩu thăng (4) chẳng dám than trời,
Tôi già, bác cũng già rồi:
Biết thôi, thôi thế thời thôi mới là.


Đường đi lại, tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm , gặp bác một lần,
Cầm tay, hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.


Tuổi tôi kể còn hơn tuổi bác,
Tôi lại đau trước bác mấy ngày,
Làm sao bác vội về ngay,
Chợt nghe tôi những chân tay rụng rời !


Ai chả biết chán đời là phải,
Vội vàng chi đã mải lên tiên.
Rượu ngon, không có bạn hiền,
Không mua, không phải không tiền không mua.


Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa.
Giường kia treo những hững hờ, (5)
Đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn !


Bác chẳng ở, dẫu van chẳng ở;
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương,
Tuổi già, hạt lệ như sương,
Hơi đâu ép lấy hai hàng chưá chan ?



o0o
(1) quỳng tương: quỳnh: tên ngọc quí, tương: hồ, nước cơm để làm rượu; một loại rượu quí.
(2) điển phần: chỉ chung sách vở cũ; đông bích: vách phương đông; chữ lấy câu thơ của Trương Thuyết: "Đông bích đồ thư phủ" (kho tranh và sách ở vách phương đông). Điển (nghiã đen là phép tắc) tức là ngũ điển, năm sách điển của các vua Thiếu Hiệu, Chuyên Húc, Cao Tân, Đường Nghiêu và Ngu Thuấn bên Trung Quốc ngày xưa. Phần (nghiã đen là lớn) tức là tam phần, ba sách phần của các vua Phục Hy, Thần Nông, và Hoàng Đế của thời cổ Trung Quốc.

(3) dương cửu: lúc có tai ách.

(4) đẩu thăng: đấu và thưng -- phần mười của đấu; nghiã bóng là lương bổng ít oi của một ông quan (lương các quan ngày xưa một phần trả bằng gạo; lấy đấu thưng mà đong là ít).

(5) từ điển tích Trần Phồn, người đời Hậu Hán, có một cái giường để dành tiếp người bạn quí là Từ Trĩ, hễ bạn đi lại treo lên. Ý câu này nói: nay bạn đã chết, cái giường để dành tiếp bạn cứ treo mãi không bao giờ đặt xuống cả.
Đêm Mùa Hạ | Vịnh Tiến Sĩ Giấy

 

Ý Kiến Bạn Ðọc
 
Tên